جهانی هوشمندتر

همه چیز دارد تغییر می‌کند و حتی با هم ادغام می‌شود. این اتفاق در واقع محصول دنیای مدرن امروز است که در آن دنیای واقعی با دنیای دیجیتال در حال نزدیک و همگرا شدن هستند تا به این ترتیب میزان بهره‌وری افزایش پیدا کرده و البته مجموعه‌ای از فرصت‌های جدید پیش روی افراد قرار بگیرد.

اما هر کدام از این دنیاها چه چیزی را برای مردم منعکس می‌کنند؟ دنیای واقعی معمولا از نظر ما این است که می‌توانیم همه چیز را در آن حس کنیم، در حالی که در دنیای دیجیتال همه چیز به صورت مجموعه‌ای از اطلاعات در قالب نرم‌افزارها قرار گرفته و به شکل خودکار عمل می‌کنند. حالا در این دنیای ترکیبی اگر در دنیای واقعی دمای هوا با باز ماندن در اتاق کاهش پیدا کرده و سرد شود، در دنیای دیجیتالی و به کمک محصولات آن دمای هوا به صورت خودکار افزایش پیدا کرده و گرم می‌شود.

«دیوید گلرنتر» یک پروفسور علوم کامپیوتری که در این مورد کتاب «دنیای آیینه‌ها» را نوشته، در این مورد گفته است: «شما به صفحه نمایشگر کامپیوترتان نگاه می‌کنید و می‌توانید واقعیت را ببینید. شهری که در آن زندگی می‌کنید، مدرسه و محل کارتان را به صورت تصویری واضح و باکیفیت می‌بینید؛ انتزاعی اما قابل تشخیص.»

این گفته‌های قدیمی‌در حقیقت پیش‌بینی از دنیای هوشمند امروز است؛ دنیایی که هر روز با استفاده از تکنولوژی‌های جدید مانند دوربین‌های سبک دیجیتال، حسگرهای قوی، استانداردهای ارتباطی و مخابراتی و البته شبکه‌های اینترنت بی سیم گسترش پیدا کرده و بزرگ‌تر می‌شود. این روند هیچ وقت به صورت یک‌دفعه و در یک بخش خاص اتفاق نمی‌افتد، بلکه به شکل همزمان در همه قسمت‌های دنیای واقعی ما روی می‌دهد.

نرم‌افزار جالب تولید شده توسط شرکت Siemens شاید نمونه خوبی برای این جریان باشد. این نرم‌افزار نسخه‌های مجازی از کارخانه‌ها را تهیه می‌کند تا به این ترتیب کار نظارت و مدیریت بر آنها را برای مدیران ساده‌تر کند. محققان دانشگاه MIT که از طریق حضور در دنیای مجازی Second Life در این مورد تحقیق می‌کنند، در این مورد می‌گویند: «چنین نرم‌افزارها و ابزارهایی مانند Google Earth و سرویس Street View این شرکت امکان عبور از مرز واقعیت را به کاربران خودشان می‌دهند.» با این اوصاف است که حضور حسگرهای پیشرفته که در بدن گاوها کار گذاشته می‌شوند تا مسیر هر حرکت آن‌ها از بدو تولد تا کشتارگاه را تعقیب کنند، چندان هم دور از ذهن به نظر نمی‌رسد.

کاربردهای مختلف موبایل‌های هوشمند
در میان دستگاه‌ها و ابزارهای مختلف دیجیتال که این روزها تمام روزمرگی ما را در اختیار گرفته‌اند، موبایل‌های هوشمند؛ اما بیشترین سهم برای افزایش سرعت ادغام دنیای فیزیکی و واقعی ما با دنیای دیجیتال را در اختیار دارند. موبایل‌های هوشمند حالا با حسگرهای متنوعی که دارند می‌توانند هر چیزی از موقعیت مکانی کار تا نورهای متمرکز در جاهای مختلف را تشخیص می‌دهند. دسترسی به بسیاری از این اطلاعات به شبکه برمی‌گردد.

در حقیقت برنامه‌های کاربردی در موبایل‌های هوشمند نسخه کوچک شده‌ای از سیستم‌های هوشمندی هستند که به کاربران امکان انجام کارهای مختلف از تعقیب کردن دوستان تا کنترل لوازم و اسباب خانه را می‌دهند.

به عقیده بسیاری از کارشناسان، موبایل‌های هوشمند در واقع مستقیم‌ترین راه ارتباط دنیای واقعی با دنیای مجازی هستند که این روزها در دست اغلب کاربران در سرتاسر جهان قرار دارند. به عنوان مثال کاربران این موبایل‌ها می‌توانند نرم‌افزاری به نام Layar را روی دستگاه خود دانلود کرده، دوربین گوشی خود را روشن کرده و بالاخره از قسمتی از خیابان عکاسی کنند. این نرم‌افزار به سرعت آن عکس را روی نمایشگر موبایل جای گذاری کرده و آن را با مجموعه‌ای از اطلاعات مختلف مانند نام فروشگاه‌های آن خیابان یا حتی آمار مربوط به خانه‌های برای فروش گذاشته شده در آن، نمایش می‌دهد.

این امکان و دیگر خدمات مشابه در واقع همان چیزی هستند که «جان رابائی» یکی از دانشمندان علوم کامپیوتری در دانشگاه برکلی کالیفرنیا آن را «سیستم‌های فناوری اطلاعات اجتماعی» یا SIS می‌نامد. این سیستم‌ها این روزها آنقدر در زندگی روزمره افراد نفوذ کرده‌اند که به یکی از اجزای جداناپذیر زندگی آنها تبدیل شده‌اند و درست به همین دلیل هم با سرعت زیادی در حال رشد هستند تا جایی که هر روز نوع جدید و متفاوتی از سرویس‌ها روانه بازار می‌شود و اتفاقا سود قابل توجهی را هم از فروش خود نصیب تولید کننده‌اش می‌کند.

این ابزارها در واقع برای انتقال و ارتباط حجم عظیم اطلاعاتی که هر روز یا حتی هر لحظه تولید می‌شوند، به کمک افراد می‌آیند و شاید به همین خاطر هم باشد که تا این اندازه از محبوبیت در میان کاربرانشان رسیده‌اند. همه شرکت‌ها در سرتاسر دنیا شبکه‌های دیتا سنتر خودشان را با هزاران سرور به یکدیگر متصل کرده‌اند تا به این ترتیب از تکنولوژی محبوب این روزها یعنی رایانش ابری (Cloud Computing) بهره ببرند. این تکنولوژی امکان ذخیره اطلاعات و سپس انتقال آن در میان بخش‌های مختلف را فراهم می‌آورد. به عنوان مثال این کار به یک سیستم هوشمند امکان واکنش سریع به تغییرات آب و هوایی را می‌دهد.

اتفاق بزرگ بعدی

شرکت‌های فعال در زمینه فناوری اطلاعات (IT) حالا سیستم‌های هوشمند را به عنوان یک تحول بزرگ در روند کاری خودشان پذیرفته‌اند و درست به همین دلیل هم آن را در اولویت‌های کاری خودشان قرار داده‌اند. نمونه بارز این اتفاق در شرکت IBM به دنبال تصمیم «سام پالمیسانو» مدیر این شرکت افتاده است. دو سال پیش این شرکت مجموعه‌ای از فعالیت‌هایی را آغاز کرد که آن را «سیاره هوشمندتر» می‌نامید تا به این ترتیب اعلام کند که دنیای تکنولوژی‌های دیجیتال حالا گسترش پیدا کرده و می‌تواند در بخش‌های مختلفی مانند انرژی، حمل و نقل و حتی فعالیت‌های شهری تاثیر چشمگیری داشته باشد. این موضوع شرکت‌های دیگر را هم به تکاپو برای راه‌اندازی سیستم‌های هوشمند واداشت.

شرکت Cisco که بزرگ‌ترین تولیدکننده محصولات شبکه‌ای در جهان است، حالا در حال کار روی پروژه‌ای به نام «هوشمند+ جوامع مرتبط» است. شرکت بزرگ HP هم که یکی از نام‌های بزرگ در صنعت سخت‌افزار جهان است، تصمیم دارد کار روی پروژه‌ هوشمند جدیدی به نام «سیستم اعصاب مرکزی برای زمین» را آغاز کند. شرکت Siemens و رقیب قدیمی‌اش شرکت General Electric که بیشتر در زمینه تکنولوژی‌های خانگی فعالیت می‌کنند، این روزها به همکاری برای طراحی سیستم‌های هوشمند زیادی فکر می‌کنند که بتواند دانش آنها در صنایع خاص و تخصصی مانند بهداشت و درمان و تولید صنعتی را گسترش دهد. با این اوصاف است که موج جدید و رو به رشدی از طراحی و تولید سیستم‌های هوشمند از سرویس‌ها و خدمات گرفته تا دستگاه‌ها و ابزارهای شخصی به راه افتاده است.

این روند حتی دولت‌ها را هم با خودش همراه کرده است. بسیاری از کشورهای جهان بودجه‌های هنگفتی را برای طراحی و راه‌اندازی سیستم‌های هوشمند و حتی پروژه‌های زیرساختی هوشمند تعیین کرده و صرف می‌کنند. این سیستم‌های هوشمند می‌توانند سیاستگذاری‌های صنعتی یک کشور را متحول کنند. نمونه عینی این اتفاق در کشورهای عضو اتحادیه اروپا افتاده است. آنها در حال کار روی پروژه‌ای هوشمند به نام «دستور جلسه دیجیتالی» هستند. برندگان احتمالی در این فضای رقابتی کشورهایی هستند که در زمینه تولید قدرت دارند و به این دلیل هم انتظار می‌رود کشورهای چین و آلمان در این زمینه پیشرو باشند.

در حقیقت به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند به عقیده بسیاری از کارشناسان مسایل اقتصادی حتی می‌تواند صرفه اقتصادی خوبی را هم برای دولت‌ها با خود داشته باشد. این روزها هزینه‌های زیادی برای ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی مانند راه سازی و بهداشت و درمان می‌شود، در حالی که به‌کارگیری سیستم‌های هوشمند در این زمینه می‌تواند علاوه بر کاهش چشمگیر هزینه‌ها، امکان بهره‌گیری از یک سیستم یکپارچه و هوشمند با حداقل میزان خطا را فراهم بیاورد. کشور چین در این مورد نمونه خوبی است. این کشور در سال‌های اخیر رشد بی‌سابقه‌ای در زمینه صنعتی و اقتصادی داشته است. پیش بینی کارشناسان نشان می‌دهد که تا سال 2025 جمعیتی برابر 350 میلیون نفر از چینی‌ها از روستاهای این کشور به شهرهای بزرگ آن مهاجرت می‌کنند و این به معنای نیاز به زیر ساخت‌های بیشتر و قوی‌تر است. درست به همین دلیل هم چین سعی دارد با بهره‌گیری بیشتر از تکنولوژی‌های دیجیتالی و سیستم‌های هوشمند، زیر ساخت‌های لازم برای آینده را تامین کند.